وبلاگ
plc چیست؟
plc چیست؟
plc یا کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزی (Programmable Logic Controller)، یک کامپیوتر صنعتی است که برای کنترل خودکار ماشین آلات و فرآیندها در صنایع مختلف به کار می رود. این دستگاه‌ها توانایی دریافت ورودی از سنسورها، پردازش منطق کنترلی، و ارسال خروجی به عملگرها مانند موتور یا شیر برقی را دارند.
PLC جایگزینی مدرن برای سیستم های کنترلی قدیمی مثل رله ها و تایمرهای مکانیکی است. با استفاده از نرم افزار مخصوص، می‌توان عملکرد PLC را بر اساس نیاز پروژه برنامه ریزی کرد.
انواع plc
PLC ها از نظر اندازه، عملکرد و کاربرد به دسته های مختلفی تقسیم می شوند:
1. PLC کامپکت (Compact)
همه ماژول ها در یک واحد قرار دارند. برای پروژه های کوچک و متوسط مناسب است.
2. PLC ماژولار (Modular)
شامل چندین ماژول جداگانه است که بسته به نیاز پروژه انتخاب می شود. برای پروژه های صنعتی بزرگ به کار می رود.
3. PLC توزیع‌شده (Distributed)
برای پروژه های گسترده که نیاز به کنترل چند نقطه در مکان های مختلف دارند.
زبان های برنامه نویسی plc
در برنامه نویسی PLC از زبان های استاندارد تعریف شده در IEC 61131-3 استفاده می شود:
| زبان برنامه‌نویسی | توضیح |
|---|---|
| LAD (Ladder Logic) | شبیه به نقشه رله ای، محبوب بین مهندسان برق |
| FBD (Function Block Diagram) | مناسب برای توابع پیچیده و گرافیکی |
| STL (Statement List) | زبان متنی نزدیک به اسمبلی، برای برنامه نویسان حرفه ای |
| SCL یا ST (Structured Text) | زبان سطح بالا مانند پاسکال |
| IL (Instruction List) | زبان قدیمی تر و مشابه اسمبلی (در حال منسوخ شدن) |
plc در چه صنایعی استفاده می شود؟
PLCها تقریباً در تمام صنایع مدرن استفاده می شوند:
خطوط تولید کارخانه ها (نوار نقاله، بسته بندی، پرکن)
صنعت آب و فاضلاب (کنترل پمپ ها، شیرها)
صنعت غذایی (پخت، برش، بسته بندی)
آسانسور و سیستم های تهویه
کنترل ترافیک و چراغ های راهنمایی
خطوط مونتاژ خودروسازی
نحوه انتخاب plc مناسب
برای انتخاب PLC باید به موارد زیر توجه کرد:
تعداد ورودی ها و خروجی ها (دیجیتال و آنالوگ)
نوع سنسورها و عملگرهایی که باید کنترل شوند
نیاز به ارتباط با سایر دستگاه‌ها (Ethernet، RS485، Profibus و…)
محیط کاری (دما، لرزش، رطوبت)
قابلیت توسعه در آینده
✅ پیشنهاد می‌کنیم برای مشاهده و مقایسه انواع PLC از برندهای مختلف، از صفحه محصولات اتوماسیون صنعتی سایت arshgp بازدید کنید.
ارتباط plc با hmi و scada
یکی از سوالات پرتکرار کاربران اینه که PLC به تنهایی کافیه یا باید همراه با تجهیزات دیگه ای مثل HMI یا SCADA استفاده بشه؟
✅ ارتباط PLC و HMI
HMI رابط کاربری بین انسان و PLC هست. PLC عملیات کنترلی رو انجام می ده ولی HMI به اپراتور این امکان رو می ده که داده ها رو ببینه، وضعیت رو مانیتور کنه و فرمان بده. بدون HMI، دیدن داده ها و تنظیم دستی پارامترها سخت یا غیرممکنه.
✅ ارتباط PLC و SCADA
در پروژه های بزرگ، PLCها اطلاعات رو جمع می کنن و به سیستم SCADA منتقل می کنن. SCADA نقش مدیریت، مانیتورینگ گسترده و آرشیو اطلاعات رو بر عهده داره. ارتباط PLC و SCADA از طریق شبکه هایی مثل Profibus یا Ethernet انجام میشه.
بنابراین:
پروژه‌های کوچک → PLC + HMI کافی است
پروژه‌های بزرگ → PLC + HMI + SCADA نیاز است
سوالات متداول کاربران درباره plc
❓ PLC با میکروکنترلر چه فرقی دارد؟
میکروکنترلرها بیشتر برای پروژه های ساده و غیرصنعتی استفاده می شوند، درحالی‌که PLCها برای محیط های صنعتی، با نویز بالا، و عملکرد قابل اطمینان طراحی شده اند.
❓ آیا یادگیری برنامه نویسی PLC سخت است؟
خیر، با آشنایی اولیه با مفاهیم منطقی و ابزارهای گرافیکی مثل Ladder، می‌توان در مدت کوتاهی برنامه نویسی PLC را یاد گرفت.
❓ بهترین برند PLC چیست؟
برند زیمنس (Siemens) در جهان بسیار شناخته شده و پرکاربرد است. برندهای دیگر مثل دلتا، اشنایدر، Omron و Mitsubishi نیز کاربرد فراوانی دارند.
❓ آیا PLC جایگزین رله ها شده است؟
بله، در بیشتر پروژه های صنعتی، PLC جایگزین سیستم‌های سنتی مبتنی بر رله شده است، چون قابل برنامه ریزی، قابل توسعه و مطمئن تر است.
نتیجه‌گیری
PLC قلب تپنده هر سیستم اتوماسیون صنعتی است. این کنترلر برنامه پذیر با انعطاف پذیری بالا، قابلیت تحمل شرایط سخت صنعتی، و امکان برنامه نویسی دقیق، راه‌حلی مطمئن برای کنترل خطوط تولید، تجهیزات صنعتی و فرآیندهای پیچیده فراهم می کند.
اگر در حال راه اندازی یک پروژه صنعتی هستید یا به دنبال ارتقاء سیستم کنترلی قدیمی خود هستید، شناخت کامل از عملکرد و کاربردهای PLC می تواند نقطه شروع مناسبی باشد.